Wanneer je werkt met een sociaal tolk, zijn er spelregels waar jij en de tolk zich aan houden. Dat is de deontologie. De deontologie geeft een houvast: hoe kan je het best optreden in verschillende situaties.
De deontologische code voor sociaal tolken gaat uit van vijf principes.
1 Discretie
De tolken springen steeds discreet om met alle informatie die ze tijdens het tolkgesprek of in het kader van hun opdracht verwerven.
De tolk mag bijvoorbeeld geen persoonlijke gegevens over je gesprekspartner of over het tolkgesprek delen met anderen.
2 Neutraliteit
De tolk stelt zich steeds volkomen neutraal en objectief op; zowel voor, tijdens als na de opdracht.
Dit mag bijvoorbeeld niet: Je voerde een slechtnieuwsgesprek met een cliënt. Je hebt het gevoel dat je cliënt bepaalde belangrijke informatie bewust niet meedeelt. Na het gesprek verlaat je cliënt de ruimte. Je vraagt aan de tolk of die ook het gevoel heeft dat je cliënt informatie achterhoudt. De tolk geeft geen antwoord op je vraag en verwijst naar het deontologische principe van neutraliteit.
Dit mag wel: Tijdens het tolkgesprek verwoord je jouw gevoel over het achterhouden van informatie naar je cliënt toe. De tolk tolkt het gesprek. Je meldt dat het erg belangrijk is dat je alle nodige informatie krijgt. Je cliënt geeft antwoord. De tolk geeft geen extra duiding bij wat er gezegd wordt. Na het gesprek vraag je niet naar de mening van de tolk.
3 Volledigheid
De tolk heeft de plicht alles wat de partijen zeggen, volledig en getrouw te tolken zonder iets toe te voegen, weg te laten of te wijzigen.
De tolk tolkt bijvoorbeeld ook onwaarheden, fouten, beledigingen … zoals de tolk deze gehoord heeft. Je gesprekspartner wordt bijvoorbeeld boos tijdens het gesprek en gebruikt scheldwoorden. De tolk zal deze scheldwoorden ook tolken.
4 Transparantie
De tolk heeft de plicht de partijen inzicht te verlenen in alles wat die doet of zegt.
Bijvoorbeeld: Je gesprekspartner vraagt in de eigen taal en rechtstreeks aan de tolk van welk land die afkomstig is. De tolk legt aan je gesprekspartner uit dat die daar niet op mag antwoorden en enkel aanwezig is om te tolken. De tolk meldt in het Nederlands aan jou wat je gesprekspartner vroeg en wat de tolk zelf heeft gezegd.
5 Professionele houding
De tolken gedragen zich altijd professioneel en behandelen de partijen met respect. Ze brengen de partijen op de hoogte van hun rol als tolk en zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de prestatie.
Het kan gebeuren dat een tolk omwille van persoonlijke redenen een gesprek niet kan tolken. Bijvoorbeeld: De tolk krijgt het emotioneel moeilijk tijdens een tolkgesprek. De tolk heeft onlangs een naast familielid verloren en het tolkgesprek gaat plots over dat thema. De tolk kan het gesprek pauzeren omdat die de kwaliteit van het tolken niet langer kan garanderen.
